Područje opštine Kneževo bilo je naseljeno u davnim vremenima, najvjerovatnije još u neolitu. Izvjesno je da su ovo područje naseljavali stanovnici ilirskog porijekla, koji su se kasnije miješali sa Keltima i drugim doseljenicima, uključujući i slavenska plemena. Više svijetla u te promijene, kada je asimilacija plemena nastavljena i poslije slavenskih osvajanja, unijeće buduća otkopavanja postojećih gradina i drugih dokaza materijalne i duhovne kulture. Među rimskim nalazima su ostaci bazilike starohrišćanskih crkava u selima Javorani i Imljani, koji ukazuju na značajan stepen naseljenosti i kulturne razvijenosti. Ispod drumskog puta, koji je vodio iz Banja Luke prema Kneževu i dalje, u selima Kostići i Rađići, otkrivena je rimska opeka, što ukazuje da se radi o stražanicama uz rimske ceste. U selu Baština, nadomak grada ostali su i do današnjeg dana sačuvani stećci, uspravne kamene ploče ukrašene reljefima i slikama.

Zvanična prezentacija opštine Kneževo

Područje Kneževa u banjalučkoj oblasti Republike Srpske bilo je naseljeno još u kamenom dobu, a kasnije su ovde stigla ilirska i keltska plemena, za njima i Rimljani.
Ostaci njihovih bazilika, crkava iz ranog srednjeg veka kada su primili hrišćanstvo, nalaze se u selima Javorani i Imljani, i ukazuju da je stanovnika ovde nekada bilo dosta, i da su mogli da se pohvale zavidnim stepenom kulture.

Srećna reka

Kako Iskender ili Skender na turskom jeziku znači "Aleksandar", a vakuf "mesto", koje se podizalo kao zadužbina znamenitih ljudi, tako je prevod imena Aleksandrovo mesto. Reka koja teče u blizini Kneževca zove se Ugar, od turske reči ugur, što znači "dobra sreća".

Putnik gornji

Ispod druma koji je vodio iz Banjaluke prema Kneževu i dalje, otkrivena je rimska opeka, ostaci rimskih stražarnica, a nadomak samog grada do danas su sačuvani stećci, uspravne kamene ploče ukrašene reljefima i slikama.

U kneževskom kraju je bilo dosta crkava, od kojih su danas ostale samo crkva Svetog Nikole u Javoranima i crkva proroka Ilije u Imljanima. U njoj se čuva relikvija, drveni štap za koga predanje kaže da je pripadao svecu kome je crkva posvećena ili Svetom Jovanu iz 17. veka.

Crkva brvnara Svetog Nikole u Javoranima sagrađena je 1757. i o njoj kruži legenda da sama prelazi sa brda na brdo, koja i nije daleko od istine. Crkva je u vreme turske okupacije stvarno premeštana - rastavljana, pa ponovo sklapana sa brda na brdo, i to nekoliko puta. U okolini su rasute i brojne srednjovekovne nekropole, sa odlično očuvanim stećcima, od kojih je najpoznatiji Sljemenjak u Vukovoj Baštini.



Do poslednjeg rata, Kneževo se nazivalo su se Skender-Vakuf, prema imenu Ali-dedo Skendera, koji ga je i osnovao još 1463. godine. Kneževo se nalazi na nadmorskoj visini od oko 900 metara, okruženo četinarskim šumama, proplancima, pašnjacima, visoravnima i kanjonima i zato je poznato kao vazdušna banja.

Na Ugru se svake godine održava prvenstvo Bosne i Hercegovine u ribolovu na mušicu, a ova reka je, budući puna brzaka, privlačna i ljubiteljima raftinga. Ilomska, desna pritoka Ugra, u kanjonu skriva virove i vodopade.

Od njih se po lepoti izdvaja Badanj, odakle se voda obrušava sa visine od oko 40 m, obrazujući jezero.

U ovim krajevima je bilo dosta starih crkava od kojih su do danas sačuvane dvije, crkva proroka Ilije u Imljanima, u kojoj se čuva relikvija – drveni štap, za koga predanje kaže da je pripadao Svetom Jovanu, i crkva Svetog Nikole u Javoranima, koja je nedavno potpuno rekonstruisana i do nje je izgrađen asfaltni put. Među kulturno-istorijske znamenitosti spadaju i brojne srednjovijekovne nekropole, rasute po poljima oko Kneževa. Mnogi stećci dobro su očuvani, a najpoznatiji je stećak – Sljemenjak u Vukovoj Baštini u selu Baština, do kojeg se stiže za pola sata šetnje od hotela „Omar“.
    
   
imljani1imljani2