Zapadni Srbi

Doboj, Posavina i Semberija - Šamac

Opština Šamac je sjeveroistočna opština Republike Srpske i centralna je opština u Posavini. Oko Šamca se nalaze opštine: Gradačac, Pelagićevo, Donji Žabar, Vukosavlje, Domaljevac - Šamac, Modriča, Orašje, Odžak, a na njenom sjeveru su rijeka Sava i Republika Hrvatska. Do Dejtonskog mirovnog sporazuma (Opšti Okvirni sporazum za mir u BiH) opština se prostirala na 219, a danas na 184 km2, jer su po Dejtonu sela Bazik, Domaljevac i Prud, te dio sela Grebnice - pripali Federaciji BiH. Prema popisu iz 1991. godine opština Šamac je imala 32.900 stanovnika, dok ih danas ima oko 19.000. U gradu Šamcu živi oko 5.500 stanovnika. Do 1995 godine u opštini je bilo 26 naseljenih mjesta, a danas ih je 20 i to: Šamac, Batkuša, Brvnik - dio naseljenog mjesta, Gajevi, Grebnice - dio naseljenog mjesta, Gornja Slatina, Gornji Hasić, Donja Slatina, Donji Hasić, Zasavica, Kornica, Kruškovo Polje, Lugovi, Novo Selo, Tišina, Obudovac, Pisari, Srednja Slatina, Crkvina i Škarić. Najveća sela su Obudovac i Crkvina.

U doba praistorije, Šamac je bio naseljen. Arheološki istražni lokalitet Kulište, na sjeveroistočnom obodu sela Kruškovo Polje, najstarije je neolitsko naselje u okolini Modriče i Šamca. Utvrđeno je da su tragove svoje kulture ostavili i ljudi koji pripadaju bakarnom i bronzanom dobu. Takođe tu se nalazila i rimska poštanska stanica Ad Basante. Ima dokaza da je upravo tu, dok je 1460. godine vodio borbe protiv poslednjeg bosanskog kralja Stefana Tomaševića (srpski vladar iz dinastije Kotromanića), turski sultan Mehmed II podigao utvrđenje Šamac (ime Šamac potiče od riječi šanac-rov, prokop, kanal), te da je to utvrđenje Stefan Tomašević srušio 1463. godine.

Današnje opštinsko sjedište Šamac nastao je tek 1863. godine na ušću Bosne u Savu. Projekat za izgradnju Šamca sačinio je inžinjer Salih efendija Mukevit, a gradnjom su rukovodili francuski inžinjeri. Jedna od značajnijih znamenitosti Šamca u gradskom jezgru jeste činjenica da su ulice u tom dijelu grada ukrštene pod pravim uglom, tako da gradsko jezgro ima oblik pravougaonika.

Stanovništvo Šamca je imalo udjela u Posavskoj buni prote Stevana Avramovića iz Orašja, a naročito mještani sela Obudovac, Batkuša, Brvnik, Donja i Gornja Slatina, Tišina i Crkvina. Nakon što je, u oktobru 1858 godine, buna krvavo ugušena, masovno su stradali stanovnici tih sela. Zabilježeno je i da je 1879 godine današnji grad imao 242 kuće i 955 stanovnika. Februara 1883 godine grad je dobio poštu i telegraf, a 1885 godine i osnovnu školu.

Šamac je skoro od svog postanka predstavljao trgovački centar za ostala mjesta, najviše zbog položaja i plodnosti Posavine. Intezivan razvoj Šamca počinje izgradnjom pruge Šamac - Sarajevo 1947 godine, kao jedna od prvih radnih akcija u SFRJ. Šamac je u periodu socijalističke Jugoslavije postao poznat po proizvodnji bojlera (Meboš), namještaja (Šipad-Budućnost, sada Nova Forma), tekstilna industrija (Šit), proizvodnji automobilskih stakala (Uniglas).

Na početku rata u Bosni i Hercegovini zbog svog geostrateškog položaja Šamac je na početku 1992 godine postao "žarište" vojno-političkih aktivnosti svih tadašnjih suprostavljenih strana. Jedinice JNA su održavale mir sve do prve polovine aprila te godine. U noći 16/17 aprila 1992 godine jedinice Teritorijalne odbrane Srpske Republike Bosne i Hercegovine u sadejstvu sa dobrovoljačkim jedinicama u sastavu JNA i MUP-a Srpske Republike spriječile su upad jedinica Hrvatske vojske preko mosta na rijeci Savi i ponavljanje realizacije zločinačkog scenarija koji se već krajem marta 1992 godine odigrao u Bosanskom Brodu. Nakon povlačenja JNA iz BiH 18. maja 1992 godine područje opštine Šamac branile su jedinice Vojske Republike Srpske, a neke od odigranih bitaka na ovom prostoru, kao što je proboj koridora i protjerivanje Hrvatske vojske u junu 1992 godine, ostaće zapisane u analima vojničke taktike i strategije.

nekad
sad

• republika srpska,
• posavina,
• trebava,