Zapadni Srbi

Skip to content

Sarajevska regija , Romanija i Podrinje - NARODNE NOŠNJE

Detalji: Datum kreiranja: 28 Februar 2015

Indeks članaka

Strana 19 od 21

Narodne nošnje srednje Bosne

Posebne karakteristike imale su nošnje srednje Bosne. U ženskim nošnjama tu na prvo mesto dolaze košulje od uzvodnog pamučnog ili mešanog beza,duge do gležnja, sa nabranim klinovima ispod ruke, koji ih čine vrlo širokim.
Zubun kao najvažniji haljetak, ovde nije ujednačen kao u dinarskoj nošnji. Neke nošnje ove oblasti nemaju zubune, već kratke gunjiće ili čerme. Ovi su od crnog sukna uvek, ukrašeni pretežno crvenim gajtanom, ili pak bez veza kao u istočnoj Bosni i Birču.
Pregača u ženskim nošnjama takođe nije bila svuda uobičajen haljetak.
Od obuće pored grublje pletenih opanaka oputaša, karakteristični su za sve tipove nošnje opanci od učinjene kože, različitog oblika i boje.
Čarape su duge do kolena, mahom od crne vune, šarane raznim bojama, i to cvetnim motivima u ističnoj Bosni, dok oko Sarajeva nailazimo i na geometrijsko pletenje.
U nošnji na glavi kod devojaka su karakteristični crven fesić, a kod žena razni oblici kotura ispleteni od pruća, preko kojih dolazi četvrtasta marama, mahom bela bez veza. Muške nošnje u ovoj grupi su mnogo ujednačenije, bez obzira na izvesne specifičnosti kod pojedinih nošnji.
Košulje su takođe od uzvodnog platna, bez veza, sa veoma širokim rukavima, naročito u sarajevskoj nošnji. I kod muških i kod ženskih karakteristične su kerice od konca po rubu rukava.
Gaće za razliku od dinarskih, ovde su svuda veoma širokog tura.
Od suknenih haljetaka glavni su gunjić ili džoka, džemadan, gunj i čakšire. Svi ovi haljetci od crnog sukna, ukrašeni su crnim, crvenim ii modrim gajtanima.
Za celu grupu nošnji u istočnoj i u srednjoj Bosni karakteristični su kod muškaraca na glavi fesovi.
Na nogama su karakteristični tozluci. Od početka dvadesetog veka ušle su izvesne promene i u ovu grupu nošnji.
Jedina krupnija promena u ženskoj nošnji zapaža se u upotrebi dimija od crnog satena u okolini Sarajeva i u dolini Bosne do Zenice.
Sa unošenjem ovog odevnog elementa prestaje nošenje pregače, dok svi ostali delovi ostaju i dalje u upotrebi.
U muškim nošnjama promenu se bile neznatne sve do drugog svetskog rata, otad počinje prodiranje gradskog načina oblačenja u svim nošnjama ove grupe.

Narodne nošnje Podrinja pripadaju skupini srednjobosanskih nošnji.

Srednjobosanske nošnje zahvataju predele u dolini reke Bosne, počev od njenog izvora kod Sarajeva, pa sve do Maglaja, odnosno do planine Ozrena. protežući se na istok preko Ozrena i ogranaka planine Majevice do reke Drine, koja čini istočim granicu; na zapadnoj strani, levo od reke Bosne, ove se nošnje pružaju dolinom Lašve do Travnika, zahvatajući ceo prostor između Lašve i reke Vrbasa, odnosno predele oko Bugojna. Vakufa Gornjeg i Donjeg, a zatim dalje prema Fojnici i dolinom Lepenice sve do granice prema Hercegovini, odnosno do han planine. Južno od Sarajeva ove nošnje protežu se i na planine Bjelašnicu. Treskavicu i Jahorinu i izbijaju na Drinu kod Goražda. I u ovoj širokoj oblasti nailazimo na brojne varijante srpskih i hrvatskih nošnji, dok su muslimanske ujednačene isto kao i u dinarskim nošnjama. Tako na ovom prostom razlikujemo nošnje: ozrensku. tuzlansku, birčansku. sprečansku. srebmičku. osaćansku. varešku. sutjesku (oko Kraljeve Sutjeske). glasinačku. višegradsku. a u dolini Bosne sarajevsku, lepeničku (ovde spadaju nošnje Kiseljaka. Kreševa i Fojnice), zatim bugojansku. travničku, žepčansku i zeničke Vihovine. Od muslimanskih nošnji ovde se izdvajaju nošnje sa Bjelašnice i iz zeničke Vrhovine.

Zorislava Čulić

Zorislava Čulić - Narodne nošnje u BiH